PERFORMANS GÖREVLERİ

 

TAMAMLAYICI ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME TEKNİKLERİNDEN

PERFORMANS GÖREVLERİ

Performans görevleri öğrencilere gerçek yaşamda karşılaşabilecekleri problem durumlarını sunan ve öğrencilerin üst düzey zihinsel becerilerinin geliştirilmesini ve ölçülmesini amaçlayan etkinliklerdir. Bu etkinlikler yalnızca öğrencinin verdiği yazılı yanıtları değil, sözlü anlatım, resim yapma, şarkı söyleme, model oluşturma, fotoğraf çekme gibi farklı işlevlere sahip becerileri de içerebilmektedir. Ancak, okullarımızda yaygın olarak kullanılan ev ödevleriyle (homework), performans görevlerinin (performance task) farklı amaçlara hizmet ettiğinin bilinmesi önemlidir. Ev ödevleri daha çok öğrencilerin derste öğrendiklerinin tekrarını ve pekiştirilmesini amaçlarken; performans görevleri öğrenilen bu bilgilerin yaşam durumlarında kullanılmasını ve yeni bilgilere ulaşılmasını amaçlamaktadır.

Popham (1999), herhangi bir görevin performans değerlendirme görevi olarak kullanılıp kullanılamayacağına karar verirken veya bir performans görevi geliştirirken dikkate alınabilecek yedi faktör belirtmiştir. Bunlar;

1.    Genellenebilirlik: Öğrencinin görevde gösterdiği performans benzer görevlere genellenebilir mi?

2.     Hayata Uygunluk: Görev, öğrencinin sadece okulda karşılaşabileceği durumlardan farklı ve gerçek hayatta karşılaşabileceği durumlara benzer mi?

3.     Çok boyutluluk: Görev birden fazla öğrenme çıktısını ölçmekte midir?

4.     Öğretilebilirlik: Göreve ilişkin performans öğrenme-öğretme süreci ile öğrenciye kazandırılabilir mi?

5.    Eşitlik: Görev tüm öğrenciler için cinsiyet, sosyo-ekonomik düzey gibi özelliklere göre yanlılık oluşturmayacak şekilde hazırlanmış mıdır?

6.    Uygulanabilirlik: Maliyet, zaman, mekân ve materyal kullanımı açısından değerlendirildiğinde görev gerçekten uygulanabilir midir?

7.     Puanlanabilirlik: Öğrencilerin cevabı, güvenilir ve geçerli olarak değerlendirilebilir mi?

Performans Görevi Türleri

Ürün ve/veya sürecin değerlendirilmesine yönelik performansta kısıtlamaya gidilebilir. Performansta kısıtlamaya göre performans görevleri, sınırlandırılmış yanıtlı performans görevi (restricted response performance task) ve genişletilmiş performans görevi (extended performance task) şeklinde ikiye ayrılır.

·       A)Sınırlandırılmış yanıtlı performans görevi: Sınırlandırılmış yanıtlı performans görevlerinde öğrencinin ortaya koyduğu ürün ile ilgilenilir. Bu görevler sınıf içi uygulamalar şeklinde öğrenciye sunulur ve belirlenen ders saati içinde öğrenciden görevi yerine getirmesi istenir. Sınırlandırılmış yanıtlı performans görevleri, genişletilmiş performans görevlerine kıyasla daha çok yapılandırılmıştır. Ek olarak görevin gerçekleştirilmesi için daha az zamana ihtiyaç duyulmaktadır. Sınırlandırılmış performans görevlerinde ürünü ortaya koyarken geçirilen süreç daha az öneme sahiptir.

·        Sınırlandırılmış yanıtlı performans görevleri, bazen çoktan seçmeli bir test maddesi veya kısa cevaplı bir soru ile başlayabilir. Öğrenciden yanıtı neden seçtiği ya da diğer seçenekleri neden seçmediğini açıklaması istenebilir veya yanıtını açıklaması beklenebilir. Burada amaç geleneksel değerlendirme yöntemine verilen yanıtın bir üst bilişsel düzeye çıkarılmasıdır.

·       Sınırlandırılmış yanıtlı performans görevlerinde genellikle belirli bir öğrenme hedefine odaklanılır. Bu görevlerde öğrencinin çok fazla veri toplaması gerekmemektedir. Bundan dolayı sınırlandırılmış yanıtlı performans görevlerinde; öğrencinin okul dışında veri toplaması, inceleme yapmasını gerektiren gerçek yaşam becerilerine dönük ödevlerin verilmesi pek mümkün değildir. Bu performans görevlerinin konu işlendikten hemen sonra öğrenciye sunulması ve öğretmen rehberliğinde gerçekleştirilmesi önerilir.

Sınırlandırılmış yanıtlı performans görevi örnekleri

1. Çevresindeki bir soruna yönelik ilgili kurulup dilekçe yazması istenebilir.

2. Sıra arkadaşının kalem kutusundaki kalemlerin renk ve sayılarına verileri kaydetmesi ve düzenleyerek grafiğe dönüştürmesi istenebilir.

3. Verilen eseri bir enstrüman ile çalması beklenebilir.

4. Sunulan bir haritada boşlukla belirtilen yerlere yeryüzü şekillerini çizip, isimlendirmesi istenebilir.

5. Yüksek sesle okuması beklenebilir.

6. Mikroskop ile bitki ye hayvan hücrelerinin incelenmesi istenebilir.

 7. Belirlenen konularda yaratıcı drama uygulama çalışmaları yapmaları istenebilir.

B) Genişletilmiş performans görevi:

 Genişletilmiş performans görevlerinde öğrencilerden ürünü ortaya koyarken farklı kaynaklardan ve disiplinlerden yararlanarak bilgiyi araştırmaları beklenir. Bu performans görevlerinde hem süreç hem de ürünün değerlendirilmesi söz konudur. Genişletilmiş performans görevlerinde sınırlandırılmış performans görevlerinin aksine görevin yerine getirilmesi için gerekli zaman birkaç hafta veya ay olarak değişebilir. Performans görevlerinde öğrenciden kütüphaneyi kullanması, gözlem yapması, deney gerçekleştirip verileri toplaması ve sonuçları raporlaması vb. istenebilir. Dolayısıyla, genişletilmiş performans görevlerinin öğrencilerin bilgiyi seçme, organize etme, birleştirme, bilgi ve fikirleri değerlendirme gibi yeteneklerini ortaya çıkarma potansiyeli bulunmaktadır.

 

·       Genişletilmiş performans görevlerini tamamlamada öğrenciye serbestlik tanınır ve öğrenci cevabını istediği gibi yapılandırabilir. Böylece öğrencilerin üst düzey zihinsel becerilerini ortaya koyması mümkün olmaktadır. Ancak bu durum öğrenme hedeflerinin istenildiği düzeyde yoklanamamasına ve kapsam geçerliğinin düşmesine neden olabilmektedir. Bu olumsuzlukların önüne geçebilmek için performans görevlerinde yönergenin ayrıntılı olarak yapılandırılması ve puanlama ölçütlerinin öğrenciler ile paylaşılması önerilmektedir.

·        Genişletilmiş performans görevleri sınıf dışı uygulamalar içerir. Bu bağlamda görevlerin seçilirken öğrencilerin kendilerinin tamamlayabileceği ödevler olmasına dikkat edilmelidir. Böylece yardım alma davranışını n önüne geçilebilir. Ayrıca öğrencilere, görevin yerine getirilmesi aşamasında düzenli olarak geri bildirim verilmesi görevlerden elde edilen sonuçların geçerliğini artıracak. Bu uygulama öğrencinin daha iyi görmesine ve zayıf yanlarını geliştirmesine de olanak sağlayacaktır.

Matematik Eğitiminde Kullanımı:

YÖNERGE:

•       Size oyun parklarındaki salıncak ile kaydırakların gerçek ölçülerine uygun gizemlerin olduğu, üzerinde hesaplamalarınızı ve gizemlerini gerçekleştirebileceğiniz bir çalışma kâğıdı verilecektir. Öncelikle bu şablon üzerinde çalışmanız ve sonra bunu maket haline getirmeniz beklenmektedir.
•       Çalışma kâğıdı üzerindeki ilk iki probleme ilişkin detaylı bilgilere yer verilmiştir. Üçüncü problemde ise araştırma yapmanız, uygun bir kaza durumuna karar vermeniz ve kazayı önlemede çözüm üreterek maket oluşturmanız (istediğiniz oranda küçülterek) beklenmektedir.
•        Maketinizi yaparken kullanacağınız materyalleri olabildiğince geri dönüşümde kullanılabilecek atıklardan seçmeniz beklenmektedir.
•       Görevinizi tamamlamada gerek duyduğunuz matematiksel içeriğe ilişkin bir rapor hazırlayınız.
•       Görevinizi tamamlamada zorlandığınız noktalara ilişkin yansıtıcı bir rapor hazırlayınız.
•       Hesaplamamanızı, çiziminizi ye maketinizi iki hafta surenin sonunda bitirmeniz gerekmektedir.
•       Görevinizin içeriğine uygun ye araştırmanızı zamanında bitirebileceğiniz bir plan yapınız.
•        Görevinizi açık, anlaşılır bir şekilde hazırlayınız.
•       Raporunuzun yazım ve düzenine özen gösteriniz.

PERFORMANS GÖREVİGELİŞTİRME AŞAMALARI:

• Uygun performans görevinin seçilmesi.
• Yönergenin hazırlanması.
• Puanlama anahtarının oluşturulması ve puanlanması.

 

Kaynak: 

• (Ö.Kutlu,Ölçme Ve Değerlendirme Performans ve Portfolyoya Dayalı Durum Belirleme, Pegem 2017)
•   (B. Çetin, Eğitimde Ölçme Ve Değerlendirme, Anı Yayıncılık, Ankara 2019)
• kaynak 3